Nhiệm vụ chính của dầu động cơ là bôi trơn và bảo vệ các chi tiết chuyển động trong máy, giảm tối đa tác hại của ma sát khi động cơ hoạt động. Ngoài ra dầu nhớt còn có chức năng làm sạch, ngăn ngừa ăn mòn và hỗ trợ tản nhiệt cho động cơ. Do đó, đây là một trong những loại dung dịch quan trọng nhất trên ôtô, phải được thay thế định kỳ theo sách hướng dẫn của nhà sản xuất, thông thường là mỗi 5.000-10.000 km, hoặc mỗi 3 tháng tùy vào dòng xe.
Nếu không thay thế định kỳ, dầu nhớt sẽ bay hơi, hao mòn, cô đặc vì trộn bụi kim loại, muội than, kết quả là động cơ thiếu bôi trơn, gây hư hại hoặc thậm chí là bó máy vì quá nhiệt nếu dầu ở mức quá thấp, động cơ hoạt động cường độ cao.
Đa số các xe hiện nay đều có đèn cảnh báo khi xe thiếu dầu nhớt động cơ. Những dấu hiệu để nhận biết động cơ thiếu dầu khác bao gồm tiếng động lạ từ khoang động cơ khi hoạt động, mùi khét do dầu cháy vì quá nhiệt, mức dầu thấp, dầu loãng, có màu đen khi kiểm tra bằng que thăm dầu.
